دنیای تصویر مجله تخصصی دوربین مداربسته

امکان ندارد که برای شما سوالاتی از این قبیل پیش نیامده باشد که علت سوختن هاردچه چیزهایی است؟ و یا علائم سوختن هاردچه چیزهایی است و چگونه می‌توان از سوختن هارد جلوگیری کرد و یا به محض دیدن چه علائمی بایستی دست به کار شده و بکاپ از اطلاعات مهم تهیه کرد. در این مقاله به دو سوال اساسی شما پاسخ می‌دهیم: علت سوختن هارد چه چیزهایی است؟ و علائم سوختن هارد چه چیزهایی است؟

علت سوختن هارد چه چیزهایی است؟

شاید ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که اصلا هارد سوخته به چه هاردی گفته می‌شود؟ به طور معمول مردم به هاردی که روشن نمی‌شود و یا شناسایی نمی‌شود هارد سوخته می‌گویند. اما از نظر فنی باید طور دیگری پاسخ دهیم. اگر هارد به طور کامل خاموش است و روشن نمی‌شود؛ مشکل می‌تواند سوختن بورد PCB هارد و یا سوختن موتور چرخنده‌ی هارد دیسک باشد. اما گاهی هارد روشن می‌شود ولی شناسایی ندارد و یا حتا شناسایی دارد ولی ظرفیت آن صفر و یا عددی غیر از حجم واقعی هارد دیسک است. گاهی نیز اطلاعات روی هارد دیسک نیز قابل مشاهده است ولی امکان خواندن؛ کپی و نوشتن اطلاعات به علت بدسکتور یا مشکلات هد وجود ندارد. در هر حالت عموم مردم به این گونه هاردها؛ هارد سوخته می‌گویند.

ما متخصصان هارد دیسک به طور کلی به هر هاردی که بورد؛ هد؛ سیلندر یا پلاتر آن آسیب دیده باشد و یا درصد بدسکتورهای فیزیکیبه حد غیر قابل تعمیر رسیده باشد اصطلاحا هارد سوخته می‌گوییم. در واقع برای این که عموم مردم به راحتی متوجه وضعیت هارد خود شوند؛ از این اصطلاح استفاده می‌کنیم. به طور کلی هارد سوخته هارد‌ی‌ست که دیگر قابلیت تعمیر و استفاده مجدد ندارد. ما اصطلاح هارد سوخته را به این منظور استفاده می‌کنیم که عموم مردم که اطلاعات فنی زیادی ندارند بلافاصله پس از شنیدن واژه سوخته به این نتیجه می‌رسند که امکان استفاده مجدد از هارد وجود ندارد؛ حالا اگر سوال کنند و اطلاعات فنی بخواهند؛ می‌توانیم علت را برای‌شان توضیح دهیم. بنابراین هارد سوخته هاردی است که امکان تعمیر و استفاده‌ی مجدد آن وجود ندارد.

علت سوختن هارد را به پنج دسته‌ی کلی می‌توان تقسیم کرد:

• نوسانات برق
• ضربه و آسیب‌های فیزیکی
• تمام شدن عمر مفید هارد دیسک
• آسیب دیدن هدها بر اثر جابجایی ناگهانی هارد هنگام کارکردن شدید هارد (به طور مثال هنگام کپی کردن اطلاعات؛ هارد اکسترنال را روی میز ناگهانی جابجا کنید.)
• عدم تعمیر بدسکتورهای منطقی هارددر طول زمان و تبدیل شدن بدسکتورهای منطقیبه بدسکتور فیزیکیو گسترش آنها در طول اکثریت سکتورهای سالم هارد و در نتیجه غیر قابل استفاده شدن هارد دیسک پس از طی مدتی نه چندان طولانی

نوسان برق به طور کلی در دو حالت می‌تواند به هارد دیسک آسیب بزند؛ در حالت اول ممکن است باعث سوختن بورد هارد دیسک شما شود که این خبر خوبی است؛ چرا که می‌توان بورد را جایگزین کرد و احتمال آسیب به اطلاعات شما در این حالت بسیار پایین است. البته به شرطی که فریم ویر هارد دیسک شما در این حالت نسوزد. سوختن فریم ویر در موارد نادری اتفاق می‌افتد و یکی از بدترین اتفاقات ممکن است؛ در این حالت دسترسی به اطلاعات شما در سخت‌ترین حالت ممکن خواهد بود و به طور کلی از آنجا که اطلاعات هیچ هاردی را بدون فریم ویر نمی‌توان خواند و فریم ویر کلید دسترسی به اطلاعات روی هارد دیسک است؛ در حالت سوختن فریم ویر فقط و فقط تعویض پلاتر جوابگو خواهد بود و البته نتیجه‌ی صد درصدی هم وجود ندارد و ممکن است نتوان باز هم به اطلاعات هارد دسترسی پیدا کرد.

نیاز به گفتن بدیهیات نیست که ضربه‌ی فیزیکی به طور کلی دشمن هارد دیسک است و به علت ظرافت زیاد قطعات مکانیکی درون هارد؛ هر نوع ضربه‌ای می‌تواند حیات هارد را با تهدید روبرو کند. دقت کنید که هاردهای ضد ضربه هم می‌توانند در اثر ضربه آسیب ببینند. چرا که ضربه‌گیرهای داخل قاب هارد تا حدی می‌توانند در مقابل ضربه‌ها مقاومت داشته باشند و به طور کلی باید مراقب هارد دیسک باشید تا هیچ وقت دچار ضربه نشود.

نکته‌ی مهم دیگر این است که هرگز هنگامی که هارد در حال کار کردن است آن را جابجا نکنید؛ به خصوص زمان‌هایی که هارد در حداکثر حالت فعالیت خود قرار دارد؛ به طور مثال در زمان کپی کردن اطلاعات؛ در چنین زمان‌هایی جابجایی ناگهانی می‌تواند هد هارد را با مشکلاتی روبرو کند.

و آخرین نکته هم این است که هرگز نگذارید هارد بدسکتور دار به کارکرد خود ادامه دهد. همیشه هارد دیسک‌های خود را با برنامه‌های موجود مثل خود برنامه CHKDSK ویندوز برای بررسی سلامت سکتورها و نبود بدسکتور اسکن کنید. اگر هارد دچار بدسکتورهای منطقیشده؛ حتما آن را تعمیر کنید و نگذارید که بدسکتورهای منطقیبه بدسکتور فیزیکیتبدیل شوند. بدسکتور فیزیکی قابل تعمیر نیست و اگر هارد شما دچار بدسکتور فیزیکیشده حتما تمام اطلاعات آن را روی هارد سالم و نو دیگری کپی کنید؛ چرا که به تدریج اطلاعات روی آن هارد غیر قابل خواندن خواهند شد.

علائم سوختن هارد چه چیزهایی است؟

شما با دیدن هر کدام از علائم زیر بایستی بلافاصله از تمام اطلاعات خود بکاپ تهیه کنید. دقت کنید در برخی موارد ممکن است که در وسط فرآیند بکاپ گرفتن با خطا روبرو شوید و حتی شناسایی هارد خود را از دست بدهید. به طور کلی پیشنهاد ما این است که اگر هر کدام از علائم زیر را مشاهده کردید؛ به یک مرکز معتبر بازیابی اطلاعاتمراجعه کرده و بدون ریسک از دست رفتن اطلاعات؛ کل اطلاعات با ارزش‌تان را روی یک هارد نو بکاپ بگیرید.

• کند شدن هارد دیسک
• خرخر کردن هارد وقت کار کردن
• صداهای عجیب از هارد وقت کار کردن
• صدای تیک تیک و قژ قژ گاهی می‌آید و قطع می‌شود
• عدم امکان کپی و انتقال اطلاعات
• عدم امکان اجرای فایل‌های روی هارد دیسک
• پیام‌های خطا هنگام کار کردن و استفاده از هارد دیسک

چگونه می‌توان از سوختن هارد جلوگیری کرد؟

به طور کلی باید گفت که محال‌ست که بتوان از سوختن یک قطعه‌ی الکترونیکی به طور کامل جلوگیری کرد اما می‌توان آن را تا پایان عمر مفید کارخانه‌ای قطعه به تاخیر انداخت؛ بنابراین به این صورت سوال را مطرح می‌کنیم: چگونه می‌توان هارد را تا پایان عمر مفیدش سالم و سلامت نگاه داشت؟ پاسخ این سوال رعایت موارد زیر است:

• هارد دیسک را از هرگونه ضربه و آسیب فیزیکی حفظ کنید
• برای هارد دیسک کیف مخصوص هارد تهیه کرده و هنگام جابجایی هارد را داخل کیف بگذارید. دقت کنید که کیف مخصوص هارد شما از نوع استاندارد باشد و در طراحی آن ضربه‌گیرهای مناسبی به کار رفته باشد.
• هرگز و هرگز هنگامی که هارد به سیستم متصل و در حال استفاده است؛ آن را جابجا نکنید. دقت کنید جابجا کردن هارد هنگام کارکرد هد آن می‌تواند به هد آسیب بزند.
• اتصال هارد توسط تبدیل OTG گوشی می‌تواند خسارت بار باشد. جدا از این‌که ممکن‌ست به خاطر NTFS بودن فایل سیستم؛ گوشی به شما درخواست فرمت هارد را بدهد و شما هم بدون دقت کردن به محتوای پیام؛‌ آن را اکی بزنید و کل اطلاعات روی هارد را فرمت کنید؛ در بسیاری از موارد ممکن‌ست در دراز مدت به علت کمبود آمپربرق تامینی از سمت گوشی؛ هارد شما بسوزد. دقت کنید که گوشی‌ها و تبلت‌ها تامین کننده‌ی برق خوبی برای هارد دیسک‌ها نیستند و می‌توانند باعث سوختن بورد یا هد هارد شما بشوند. به طور کلی پیشنهاد ما این‌ست که جز در موارد ضروری هارد دیسک را به گوشی و تبلت متصل نکنید. البته می‌توانید به راحتی از SSD های اکسترنال برای اتصال به گوشی و تبلت استفاده کنید. به علت مصرف پایین SSD گوشی‌ها و تبلت‌ها مشکلی در تامین برق مورد نیاز آنها نخواهند داشت.
• هارد دیسک توانایی هندل کردن چندین کار به طور هم‌زمان را ندارند. نمی‌توانید هم‌زمان که در حال کپی اطلاعات روی هارد دیسک هستید؛ هم‌زمان اطلاعاتی را از روی آن بخوانید. دقت کنید هر بار که چند وظیفه را به طور هم‌زمان به هارد دیسک واگذار می‌کنید؛ هدهای هارد دیسک با سرعت بسیار زیادی مجبور به حرکت سریع برای سرعت بخشیدن به عملیات‌های درخواستی شما هستند و این موضوع عمر آنها را کاهش می‌دهد. کل اطلاعات روی پلاترهای شما ذخیره می‌شوند و هدها برای هر بار خواندن و نوشتن باید به کارهای شما اولویت‌بخشی کنند. به لحاظ فیزیکی ممکن نیست که هم زمان روی یک بخشی از پلاتر شما از اطلاعات نوشته شود و هم‌زمان از جایی دیگر اطلاعات خوانده شود؛ هر کاری باید ترتیب‌بندی شود. اگر چندوظیفه‌گی می‌خواهید هارد دیسک را فراموش کرده و SSD بخرید. SSD به خاطر تفاوت ساختاری و مکانیکی نبودن؛ به راحتی می‌تواند چند وظیفه‌گی را پشتیبانی کند و هم‌زمان می‌توانید چند فایل مختلف را روی آن بنویسید و هم زمان هم اطلاعات را از جایی دیگر روی آن بخوانید. البته میزان این چند وظیفه‌گی هم وابسته به نوع SSD شماست و هر مدل اس اس دی توانایی‌های خاص خودش را دارد.
• همیشه و به طور مرتب هارد دیسک‌تان را برای بررسی وجود بدسکتورها اسکن نمایید و هرگز اجازه ندهید که بدسکتورهای منطقی هارد که به راحتی قابل تعمیر هستند تبدیل به بدسکتورهای غیر قابل تعمیر فیزیکی شده و هارد دیسک شما پس از مدتی غیر قابل استفاده بشود.

امکان ندارد که برای شما سوالاتی از این قبیل پیش نیامده باشد که علت سوختن هاردچه چیزهایی است؟ و یا علائم سوختن هاردچه چیزهایی است و چگونه می‌توان از سوختن هارد جلوگیری کرد و یا به محض دیدن چه علائمی بایستی دست به کار شده و بکاپ از اطلاعات مهم تهیه کرد. در این مقاله به دو سوال اساسی شما پاسخ می‌دهیم: علت سوختن هارد چه چیزهایی است؟ و علائم سوختن هارد چه چیزهایی است؟

علت سوختن هارد چه چیزهایی است؟

شاید ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که اصلا هارد سوخته به چه هاردی گفته می‌شود؟ به طور معمول مردم به هاردی که روشن نمی‌شود و یا شناسایی نمی‌شود هارد سوخته می‌گویند. اما از نظر فنی باید طور دیگری پاسخ دهیم. اگر هارد به طور کامل خاموش است و روشن نمی‌شود؛ مشکل می‌تواند سوختن بورد PCB هارد و یا سوختن موتور چرخنده‌ی هارد دیسک باشد. اما گاهی هارد روشن می‌شود ولی شناسایی ندارد و یا حتا شناسایی دارد ولی ظرفیت آن صفر و یا عددی غیر از حجم واقعی هارد دیسک است. گاهی نیز اطلاعات روی هارد دیسک نیز قابل مشاهده است ولی امکان خواندن؛ کپی و نوشتن اطلاعات به علت بدسکتور یا مشکلات هد وجود ندارد. در هر حالت عموم مردم به این گونه هاردها؛ هارد سوخته می‌گویند.

ما متخصصان هارد دیسک به طور کلی به هر هاردی که بورد؛ هد؛ سیلندر یا پلاتر آن آسیب دیده باشد و یا درصد بدسکتورهای فیزیکیبه حد غیر قابل تعمیر رسیده باشد اصطلاحا هارد سوخته می‌گوییم. در واقع برای این که عموم مردم به راحتی متوجه وضعیت هارد خود شوند؛ از این اصطلاح استفاده می‌کنیم. به طور کلی هارد سوخته هارد‌ی‌ست که دیگر قابلیت تعمیر و استفاده مجدد ندارد. ما اصطلاح هارد سوخته را به این منظور استفاده می‌کنیم که عموم مردم که اطلاعات فنی زیادی ندارند بلافاصله پس از شنیدن واژه سوخته به این نتیجه می‌رسند که امکان استفاده مجدد از هارد وجود ندارد؛ حالا اگر سوال کنند و اطلاعات فنی بخواهند؛ می‌توانیم علت را برای‌شان توضیح دهیم. بنابراین هارد سوخته هاردی است که امکان تعمیر و استفاده‌ی مجدد آن وجود ندارد.

علت سوختن هارد را به پنج دسته‌ی کلی می‌توان تقسیم کرد:

• نوسانات برق
• ضربه و آسیب‌های فیزیکی
• تمام شدن عمر مفید هارد دیسک
• آسیب دیدن هدها بر اثر جابجایی ناگهانی هارد هنگام کارکردن شدید هارد (به طور مثال هنگام کپی کردن اطلاعات؛ هارد اکسترنال را روی میز ناگهانی جابجا کنید.)
• عدم تعمیر بدسکتورهای منطقی هارددر طول زمان و تبدیل شدن بدسکتورهای منطقیبه بدسکتور فیزیکیو گسترش آنها در طول اکثریت سکتورهای سالم هارد و در نتیجه غیر قابل استفاده شدن هارد دیسک پس از طی مدتی نه چندان طولانی

نوسان برق به طور کلی در دو حالت می‌تواند به هارد دیسک آسیب بزند؛ در حالت اول ممکن است باعث سوختن بورد هارد دیسک شما شود که این خبر خوبی است؛ چرا که می‌توان بورد را جایگزین کرد و احتمال آسیب به اطلاعات شما در این حالت بسیار پایین است. البته به شرطی که فریم ویر هارد دیسک شما در این حالت نسوزد. سوختن فریم ویر در موارد نادری اتفاق می‌افتد و یکی از بدترین اتفاقات ممکن است؛ در این حالت دسترسی به اطلاعات شما در سخت‌ترین حالت ممکن خواهد بود و به طور کلی از آنجا که اطلاعات هیچ هاردی را بدون فریم ویر نمی‌توان خواند و فریم ویر کلید دسترسی به اطلاعات روی هارد دیسک است؛ در حالت سوختن فریم ویر فقط و فقط تعویض پلاتر جوابگو خواهد بود و البته نتیجه‌ی صد درصدی هم وجود ندارد و ممکن است نتوان باز هم به اطلاعات هارد دسترسی پیدا کرد.

نیاز به گفتن بدیهیات نیست که ضربه‌ی فیزیکی به طور کلی دشمن هارد دیسک است و به علت ظرافت زیاد قطعات مکانیکی درون هارد؛ هر نوع ضربه‌ای می‌تواند حیات هارد را با تهدید روبرو کند. دقت کنید که هاردهای ضد ضربه هم می‌توانند در اثر ضربه آسیب ببینند. چرا که ضربه‌گیرهای داخل قاب هارد تا حدی می‌توانند در مقابل ضربه‌ها مقاومت داشته باشند و به طور کلی باید مراقب هارد دیسک باشید تا هیچ وقت دچار ضربه نشود.

نکته‌ی مهم دیگر این است که هرگز هنگامی که هارد در حال کار کردن است آن را جابجا نکنید؛ به خصوص زمان‌هایی که هارد در حداکثر حالت فعالیت خود قرار دارد؛ به طور مثال در زمان کپی کردن اطلاعات؛ در چنین زمان‌هایی جابجایی ناگهانی می‌تواند هد هارد را با مشکلاتی روبرو کند.

و آخرین نکته هم این است که هرگز نگذارید هارد بدسکتور دار به کارکرد خود ادامه دهد. همیشه هارد دیسک‌های خود را با برنامه‌های موجود مثل خود برنامه CHKDSK ویندوز برای بررسی سلامت سکتورها و نبود بدسکتور اسکن کنید. اگر هارد دچار بدسکتورهای منطقیشده؛ حتما آن را تعمیر کنید و نگذارید که بدسکتورهای منطقیبه بدسکتور فیزیکیتبدیل شوند. بدسکتور فیزیکی قابل تعمیر نیست و اگر هارد شما دچار بدسکتور فیزیکیشده حتما تمام اطلاعات آن را روی هارد سالم و نو دیگری کپی کنید؛ چرا که به تدریج اطلاعات روی آن هارد غیر قابل خواندن خواهند شد.

علائم سوختن هارد چه چیزهایی است؟

شما با دیدن هر کدام از علائم زیر بایستی بلافاصله از تمام اطلاعات خود بکاپ تهیه کنید. دقت کنید در برخی موارد ممکن است که در وسط فرآیند بکاپ گرفتن با خطا روبرو شوید و حتی شناسایی هارد خود را از دست بدهید. به طور کلی پیشنهاد ما این است که اگر هر کدام از علائم زیر را مشاهده کردید؛ به یک مرکز معتبر بازیابی اطلاعاتمراجعه کرده و بدون ریسک از دست رفتن اطلاعات؛ کل اطلاعات با ارزش‌تان را روی یک هارد نو بکاپ بگیرید.

• کند شدن هارد دیسک
• خرخر کردن هارد وقت کار کردن
• صداهای عجیب از هارد وقت کار کردن
• صدای تیک تیک و قژ قژ گاهی می‌آید و قطع می‌شود
• عدم امکان کپی و انتقال اطلاعات
• عدم امکان اجرای فایل‌های روی هارد دیسک
• پیام‌های خطا هنگام کار کردن و استفاده از هارد دیسک

چگونه می‌توان از سوختن هارد جلوگیری کرد؟

به طور کلی باید گفت که محال‌ست که بتوان از سوختن یک قطعه‌ی الکترونیکی به طور کامل جلوگیری کرد اما می‌توان آن را تا پایان عمر مفید کارخانه‌ای قطعه به تاخیر انداخت؛ بنابراین به این صورت سوال را مطرح می‌کنیم: چگونه می‌توان هارد را تا پایان عمر مفیدش سالم و سلامت نگاه داشت؟ پاسخ این سوال رعایت موارد زیر است:

• هارد دیسک را از هرگونه ضربه و آسیب فیزیکی حفظ کنید
• برای هارد دیسک کیف مخصوص هارد تهیه کرده و هنگام جابجایی هارد را داخل کیف بگذارید. دقت کنید که کیف مخصوص هارد شما از نوع استاندارد باشد و در طراحی آن ضربه‌گیرهای مناسبی به کار رفته باشد.
• هرگز و هرگز هنگامی که هارد به سیستم متصل و در حال استفاده است؛ آن را جابجا نکنید. دقت کنید جابجا کردن هارد هنگام کارکرد هد آن می‌تواند به هد آسیب بزند.
• اتصال هارد توسط تبدیل OTG گوشی می‌تواند خسارت بار باشد. جدا از این‌که ممکن‌ست به خاطر NTFS بودن فایل سیستم؛ گوشی به شما درخواست فرمت هارد را بدهد و شما هم بدون دقت کردن به محتوای پیام؛‌ آن را اکی بزنید و کل اطلاعات روی هارد را فرمت کنید؛ در بسیاری از موارد ممکن‌ست در دراز مدت به علت کمبود آمپربرق تامینی از سمت گوشی؛ هارد شما بسوزد. دقت کنید که گوشی‌ها و تبلت‌ها تامین کننده‌ی برق خوبی برای هارد دیسک‌ها نیستند و می‌توانند باعث سوختن بورد یا هد هارد شما بشوند. به طور کلی پیشنهاد ما این‌ست که جز در موارد ضروری هارد دیسک را به گوشی و تبلت متصل نکنید. البته می‌توانید به راحتی از SSD های اکسترنال برای اتصال به گوشی و تبلت استفاده کنید. به علت مصرف پایین SSD گوشی‌ها و تبلت‌ها مشکلی در تامین برق مورد نیاز آنها نخواهند داشت.
• هارد دیسک توانایی هندل کردن چندین کار به طور هم‌زمان را ندارند. نمی‌توانید هم‌زمان که در حال کپی اطلاعات روی هارد دیسک هستید؛ هم‌زمان اطلاعاتی را از روی آن بخوانید. دقت کنید هر بار که چند وظیفه را به طور هم‌زمان به هارد دیسک واگذار می‌کنید؛ هدهای هارد دیسک با سرعت بسیار زیادی مجبور به حرکت سریع برای سرعت بخشیدن به عملیات‌های درخواستی شما هستند و این موضوع عمر آنها را کاهش می‌دهد. کل اطلاعات روی پلاترهای شما ذخیره می‌شوند و هدها برای هر بار خواندن و نوشتن باید به کارهای شما اولویت‌بخشی کنند. به لحاظ فیزیکی ممکن نیست که هم زمان روی یک بخشی از پلاتر شما از اطلاعات نوشته شود و هم‌زمان از جایی دیگر اطلاعات خوانده شود؛ هر کاری باید ترتیب‌بندی شود. اگر چندوظیفه‌گی می‌خواهید هارد دیسک را فراموش کرده و SSD بخرید. SSD به خاطر تفاوت ساختاری و مکانیکی نبودن؛ به راحتی می‌تواند چند وظیفه‌گی را پشتیبانی کند و هم‌زمان می‌توانید چند فایل مختلف را روی آن بنویسید و هم زمان هم اطلاعات را از جایی دیگر روی آن بخوانید. البته میزان این چند وظیفه‌گی هم وابسته به نوع SSD شماست و هر مدل اس اس دی توانایی‌های خاص خودش را دارد.
• همیشه و به طور مرتب هارد دیسک‌تان را برای بررسی وجود بدسکتورها اسکن نمایید و هرگز اجازه ندهید که بدسکتورهای منطقی هارد که به راحتی قابل تعمیر هستند تبدیل به بدسکتورهای غیر قابل تعمیر فیزیکی شده و هارد دیسک شما پس از مدتی غیر قابل استفاده بشود.